Hümanizm (İnsancılık)
* İnsan sevgisi anlamına gelir ve insanı geliştirme, yüceltme amacı taşır.* Eski Yunan ve Latin edebiyatı örnek alınmış, sanatçılar kendilerine ait eser vermek yerine antik çağın konularını yeniden işlemişlerdir.
* Üslup ve biçim özelliklerine önem veren hümanist sanatçılar, eserlerini halkın değil aristokrat kesimin beğenisine uygun hazırlamışlardır.
* Cumhuriyet Dönemi’nde ise Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol gibi bazı sanatçılarda hümanist yaklaşım görülmüştür.
Klasisizm (Kuralcılık)
* Eski Yunan ve Latin edebiyatları örnek alınmıştır.* Akıl ve sağduyuya önem verilmiş, duygu ve hayal ikinci plana bırakılmıştır.
* Kuralcılık vardır.
* Özel ve yerel değil, evrensel ve kalıcı olan işlenmiştir.
* Konular daha çok tarih ve mitolojiden seçilmiştir.
* Bireyin erdemli ve ahlaklı olması amaçlanmıştır.
* Sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlemişlerdir.
* Kahramanlar üst tabakadan seçilmiş; hasta, sakat, yaşlı, çocuk tiplerine yer verilmemiştir. Ölüm, yaralama gibi olaylar eserlere yansıtılmamıştır.
* Eserler seçkin ve soylu bir konuşma diliyle yazılmıştır.
* Açık, yalın bir dil kullanılmıştır.
* Tiyatroda üç birlik kuralına uyulmuştur.
* Şinasi –tiyatro-Tanzim
* A. Vefik Paşa-tiyatro-Tanzimat
* Direktör Ali Bey-tiyatro-Tiyatro
Romantizm (Coşumculuk)
* Duygu ve hayale önem vermiştir.* Hüzün, karamsarlık, aşk, ölüm, intihar, acı, tabiat, özgürlük gibi konular işlenmiştir.
* Sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlememiştir.
* Konular işlenirken zıtlıklardan yararlanılmıştır.
* Toplumun her kesiminden insana yer verilmiştir.
* İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür.
* Bireyin düzeltilmesi değil toplumun düzeltilmesi esas alınmıştır.
* Doğa ve betimlemelere yer verilmiştir.
* Eserlerde günlük konuşma dili kullanılmıştır.
* Namık Kemal-roman,şiir,tiyatro-Tanzimat
Ahmet Mithat Efendi-roman, öykü, Tanzimat
Şemsettin Sami-roman-Tanzimat
Realizm (Gerçekçilik)
* Gerçeklik üzerine kurulmuştur.* Konular günlük yaşamdan seçilmiş, insan ve toplum gerçekleri ele alınmış, olağanüstülüklere yer verilmemiştir.
* Sanatçılar toplumsal konuları işlemiş ancak sanatı toplum sorunlarını çözmek için bir araç olarak görmemişlerdir.
* Klasikler insanı “olması gerektiği gibi” , romantikler “kendi istediği gibi” anlatmış; realistler ise “ olduğu gibi” aktarmıştır.
* Sanatçılar, eserlerinde kendi kişiliklerini gizlemiş, ele aldıkları gerçeği objektif bir şekilde yansıtmışlardır.
* Gözlem, araştırma, anket metodu,bilimsel veriler, belgeler kullanılmıştır.
* Çevre tasvirine önem vermişlerdir. Betimleme ölçülü bir şekilde kullanılmıştır.
* Sade ve açık bir dil kullanılmıştır.
Recaizade Mahmut Ekrem
Samipaşazade Sezai
Nabizade Nazım
Halit Ziya Uşaklıgil
Mehmet Rauf
Yakup Kadri
Reşat Nuri Güntekin
Refik Halit Karay
Halide Edip Adıvar
Memduh Şevket Esendal
Sait Faik Abasıyanık
Yaşar Kemal
Kemal Tahir
Naturalizm (Doğalcılık)
* Realizmden daha da ileri giderek gerçekçiliğin bilimsel deneye dayanması gerektiğini savunmuştur.* Soyaçekim ve deneysel roman kavramlarını eserlere yansıtmışlardır.
* Toplumu laboratuvar, insan deney konusu, sanatçı bilim insanı olarak görülmüştür. Hayatı bilimsel bir gerçeklikle ele almışlardır.
* Yazar gözlem yapar, kendi görüşlerini esere yansıtmadan gözlemlerini romana aktarır.
* Çevrenin insan üzerindeki etkisini göstermek için, uzun mekan tasvirlerine önem vermişlerdir.
* Sokak dilini edebiyatta kullanmışlardır.
* Yaşamın çirkin ve iğrenç sahnelerini de yansıtmışlardır.
* Eserlerde kötümserlik hakimdir.
* Yazarlar kişiliklerini gizlemişlerdir.
* Nabizade Nazım-roman-Tanzimat
Hüseyin Rahmi Gürpınar –roman,öykü- Servet-i Fünun Bağımsız
Parnasizm (Şiirde Gerçekçilik)
* Realizm ve natüralizmin şiire yansımış şeklidir.* Sanatçılar şiirlerinde dış dünyayı gerçeğe uygun biçimde eserlerine aktarmışlardır.
* Hayat karşısında objektif davranmışlardır.
* Tabiat tasvirlerine ve gözleme yer vermişlerdir.
* Resim gibi şiir yazmaya önem vermiş, resim altı şiir yazma tekniğine de sıkça başvurmuşlardır.
* Biçim güzelliğine önem vermişlerdir.
* Yunan ve Latin mitolojisinden yararlanmışlardır.
* Şiirlerinde karamsarlık vardır.
* Sone nazım şeklini sıklıkla kullanmışlardır.
Tevfik Fikret-şiir-Servet-i Fünun
Cenap Şahabettin-şiir-Servet-i Fünun
Yahya Kemal Beyatlı-şiir-Milli Edebiyat
Sembolizm (Simgecilik)
* Sembolistlere göre duyularımız bize dış dünyayı olduğu gibi değil, değiştirerek ulaştırır. Şiir gerçeği değil, gerçeğin bize ulaştırdığı izlenimi yansıtır.* Duygu ve hayal etkilidir.
* Şiir anlaşılmak için değil, duyulmak ve hissedilmek içindir.
* Anlam kapalıdır.
* Şiirlerde mecaz, imge ve semboller kullanılmıştır.
* Kızıl akşamlar, mehtap, alaca karanlık, sararan yapraklar, hüzün veren renkler şiirde dekor olarak kullanılmıştır.
* İçe kapanık, bezgin, bireysel bir şiir ortaya koymuşlardır.
* Sone, terzarima,müstezat,mensur şiir, serbest nazım biçimlerini kullanmışlardır.
* Ağır bir dil kullanmışlardır.
Cenap Şahabettin
Ahmet Haşim
Ahmet Muhip Dıranas
Cahit Sıtkı Tarancı Ahmet Hamdi Tanpınar
Empresyonizm (İzlenimcilik)
* Önce resimde sonra edebiyatta etkili olmuştur.* Sembolizmin uzantısı sayılabilir.
* Sembolizmdeki imgeler ve nesnelere farklı anlamlar yükleme empresyonizmde yoktur.
* Dış dünyanın, sanatçının iç dünyasında bıraktığı izlenim anlatılır.
* ”Güzellik kapalılıktadır.” ve “Sanat sanat içindir.” anlayışı benimsenmiştir.
* Anlatımda duygu ve yorum ön plana çıkarılmıştır.
* Şiirde biçim ve kafiyeye önem verilmiştir.
* Mizaha yöneliş söz konusudur.
Ahmet Haşim-şiir
Cenap Şahabettin-şiir
Ahmet Muhip Dıranas -şiir
Ekspresyonizm (Dışa Vurumculuk)
* Önce resim sonra edebiyatta etkili olmuştur.* Dış dünya değil, insanın iç dünyasındaki gerçekler önemsenmiş ve bu gerçeklerin dışa vurulması gerektiği savunulmuştur.
* Dış gerçek, asıl gerçeğe ulaşmada bir engel olarak görülmüş; gerçeğin sanatçının ruhunda gizli olduğu belirtilmiştir.
* Bireyselliği ve ben duygusunu önemseyen, iç gözlem üzerinde duran bir akımdır.
* Ruhun isyanının sembolü saydıkları çığlığa önem vermişlerdir.
Kübizm
* Resimde ortaya çıkmış, edebiyata yansımış, en çok şiirde etkili olmuştur.* Dış dünyadaki nesnelerin sadece görünen yanlarını değil, görünmeyen yanlarını da; o nesnelerin yalnız şimdiki zamandaki hallerini değil, geçmişi ve geleceğini de yansıtmaya çalıştılar.
* Eşyayı üç boyutlu ve geometrik şekillerde göstermeye çalışırlar. İnsanın dış görünüşüyle birlikte duygu, hayal ve isteklerini de yansıtmak isterler.
* Şiirde anlaşılmaktan çok görünürlük önemsenmiş, görüntünün okuyucunun zihninde çağrışım yapması amaçlanmıştır.Kübist şairlerin şiir kitapları resimlenerek basılmıştır.
* Şiirde dilin yapısı, söz dizimi bozulmuş; noktalama işaretleri kullanılmamıştır.
Fütürizm (Gelecekçilik)
* Resim, heykel ve şiirde etkili olmuş bir akımdır.* Geçmişe isyan, yenilik ve özgürlük bu akımın temellerini oluşturur.
* Dinamizmi, makine gücünü ve hızını sanata aktarma ve bu yolla geleceğe yönelme amacı vardır.
* Şiirde biçim, özgürlüğü kısıtladığı için, önemsenmemiştir.
* Şiirde sanayileşme, makineleşme, çark sesleri, fabrika gürültüleri, otomobil, tren, gemi, uçak vb. makineler yer alır.
* Nazım Hikmet Ran
Dadaizm
* Savaşa karşı olan aydınların başlattığı bir akımdır. Savaşa karşı, insan varlığını her şeyin üstünde tutmayı hedeflemiştir.* Dadaistler tüm kurallara karşı çıkmışlardır.
* Kuralsızlığı benimsemişlerdir.
* Şiirde yeni ve şaşırtıcı imgelerle çağrışımlara ve anlam kapalılığına yer vermişlerdir.
Ercüment Behzat Lav
Mümtaz Zeki Taşkın
Sürrealizm (Gerçeküstücülük)
* ”Bilinçaltı, sanatın gerçek kaynağıdır. Aklın ve mantığın kontrolünde yazılan eserler sahtedir.”* Bilinçaltının karanlık ve karmaşık dünyasını sanata yansıtmak istemişlerdir.
* Rüya, sayıklama, çağrışımlar sürrealizmin temeli sayılmıştır.
* Mizaha önem vermişlerdir.
* Bilinci hatırlatan bütün dil kurallarına karşı çıkarak alışılmışın dışında imajlar kullanmışlar, noktalama işaretlerine karşı çıkmışlardır.
Garipçiler (I. Yeni)
İkinci Yeniciler
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
* Modern toplumdaki insanın kendi değerini kendisinin oluşturabileceğini, geleceğini yine kendisinin kurabileceğini savunan bir akımdır.* Descartes’in “Düşünüyorum, öyleyse varım.” görüşüne dayanır.
* Varoluşçular insanın umutsuzluğunu, bunalımını ele alır; özgürlük, dayanışma, sorumluluk sahibi olma gibi kavramları edebiyat aracılığıyla okuyucuya ulaştırmaya çalışır.
2018-09-04 Admin Admin
Taglar: EdebiyatAkımları
| Edebiyat Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar |
|---|
|
Beş Hececiler
Beş Hececiler; Orhan Seyfi Orhon, Faruk Nafiz Çamlıbel, Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç |
|
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Diğer Sanatçıları
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Diğer Sanatçıları; Sabahattin Ali, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı), Sait Faik Abasıyanık, Oğuz Atay, Tarık Buğra, Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Memduh Şevket Esendal |
|
Fecr-i Ati Edebiyatı
Fecr-i Ati Edebiyatının Genel Özellikleri: Fecr-i Ati Edebiyatı’nın Sanatçıları, AHMET HAŞİM (1884 – 1933), TAHSİN NAHİT (1887 – 1919), EMİN BÜLENT SERDAROĞLU (1886 – 1942), CEMİL SÜLEYMAN (ALYANAKOĞLU) (1886 – 1940) |
|
Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri
Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri; Mani, Düz ManiKesik Mani (Cinaslı Mani), Yedekli Mani (Artık mani), Türkü, Ninni, Ağıt |
|
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri; Koşma, Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt, Koşma, Musammat Koşma, Yedekli Koşma, Ayaklı Koşma, Zincirbent Ayaklı Koşma, Koşma-Şarkı, Tecnis Koşma, Destan, Semai, Varsağı |
|
Âşık Edebiyatı Temsilcileri
Âşık Edebiyatı Temsilcileri; Köroğlu, Öksüz Dede (Öksüz Âşık), Kayıkçı Kul Mustafa, Karacaoğlan, Âşık Ömer, Kâtibî, Kuloğlu, Gevherî, Dertlî, Dadaloğlu, Bayburtlu Zihnî, Erzurumlu Emrah, Everekli Seyranî, Âşık Şenlik, Ruhs |
Sayfa Yorumları