Âşık Edebiyatı Temsilcileri

16. yy

Köroğlu

* Halk şairleri arasında kavganın ve özgürlüğün sembolüdür.
* III. Murat döneminde Osmanlı ordusuyla İran savaşlarına katılmıştır.
* Bolu Beyi’nden babasının intikamını almak için dağlara çıkmış, yiğitlik ve iyilikseverliği ile destanlaşmıştır.
* Köroğlu destanına göre asıl adı Ruşen Ali’dir. Yiğit bir kahramandır.
* Şiirlerinde coşkun bir söyleyiş, yalın bir dil kullanmıştır.
* Aşk, doğa sevgisi, yiğitlik, dostluk konularını işlemiştir.
* Şiirlerinde din ve tasavvuf konularını işlememiş, genellikle aşk konusunu işlemiştir.

Öksüz Dede (Öksüz Âşık)

* Yeniçeri şairlerindendir.
* III. Murat’ın İran seferleri ile ilgili şiirlerinden 16. yüzyılın sonlarında yaşamış olduğu anlaşılmaktadır.
* Şiirleri tasavvuf yüklü bir lirizme sahiptir.

17. yy

Kayıkçı Kul Mustafa

* Yeniçeri şairlerindendir.
* Dönemin önemli olayları ile ilgili şiirler söylemiştir.
* Bağdat kuşatmasında ölen Genç Osman adında bir yiğit üzerine söylediği destan ile ünlüdür.
* Sade, doğal,içten bir dili vardır.
* Pek çok şiiri tarihi belge niteliği taşır.
* Şiirleri yeniçeriler arasında çok meşhur olmuştur.

Karacaoğlan

* Güney Anadolu’da, Toroslu Türkmen aşiretleri arasında yaşamıştır.
* Anadolunun bütün yörelerini dolaşmıştır.
* Aşk şairidir.
* Aşk dışında şiirlerinde tabiat, gurbet, sıla özlemi, ölüm de yer alır.
* Şiirlerinde hayalden çok gerçeğe rastlanır.
* Türkü, koşma, semai, varsağı,destan türlerinde şiirler söylemiştir. Genellikle 11’li, 8’li hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanmıştır.
* Şiirleri mahalli kelimeler ve deyimler yönünden çok zengindir.
* Şiirlerinde açık, anlaşılır, içli ve özlü bir söyleyişi vardır.

Âşık Ömer

* Medrese eğitimi almıştır.
* İlk şiirlerini aruzla ve Âdlî mahlasıyla yazmıştır.
* Çok seyahat etmiştir ve gittiği yerlerden koşma ve güzellemelerinde söz etmiştir.
* Heceyle yazdığı destan ve koşmalarında halk dilini kullansa da divan şiirinden gelen kalıplaşmış sözlere de yer vermiştir.
* Âşık tarzının divan şiirinden etkilenmesine, bu edebiyatın dil ve üslup özelliklerinin aşıklar arasında yaygınlaşmasına neden olmuştur.

Kâtibî

* Yeniçeri şairlerdendir.
* Bağdat ve İran seferleriyle ilgili şiirleri vardır.
* Heceyle ve aruzla yazdığı şiirleri vardır.
* Sözcük seçiminde, sağlam kafiyeler bulmada, cinas düşürmede Gevheri ve Aşık Ömer kadar iyidir.
* Gevheri birkaç şiirinde ondan “üstat” olarak söz etmiştir.

Kuloğlu

* Yeniçeri şairlerindendir.
* IV. Murat için söylediği şiirler onun bu hükümdara oldukça yakın olduğunu gösterir.
* Şiirlerinde aşk,yiğitlik, hikmet temalarını işlemiştir.
* Gevheri’yi etkileyecek nitelikte lirik,epik şiirler söylemiştir.

18. yy

Gevherî

* İyi bir eğitim almıştır.
* Heceyi ve aruzu başarılı bir şekilde kullanmıştır.
* Aruzla yazdığı şiirlerdeki bazı yabancı sözcükleri, heceyle yazdığı şiirlerde kullanmıştır.
* Musiki ile de ilgilenmiş, besteler yapmış, kendi adıyla anılan bir makam bulmuştur.
* Tasavvufa yönelmemiş, sosyal konulardan çok bireysel konuları işlemiştir.
* Heceyle yazdığı şiirlerinde konuşma dilini kullanmış, halktan aldığı hayalleri, deyiş ve mecazları kullanmıştır.

Dertlî

* Çocukluğunda çobanlık yapan şair, babası ölünce sürüsünü ağaya kaptırmış ve gurbete çıkmıştır.
* Aslında mahlası Lütfi’dir ancak çileli bir yaşam sürdüğü için Dertli mahlasını kullanmıştır.
* Hem heceyi hem aruzu kullanmıştır.
* Bektaşi nefesleri de söylemiştir. En iyi şiirleri semaileri ve koşmaları arasındadır.

19. yy

Dadaloğlu

* Toroslarda göçebe olarak yaşayan Avşar Türkmenlerindendir.
* Kahramanlık şiirleri ile Köroğlu’na, aşk şiirleri ile Karacaoğlan’a benzer.
* Divan şiirinden etkilenmemiştir.
* Yalın ve içten bir söyleyişi, lirik ve epik bir anlatımı vardır.
* En başarılı olduğu şiirleri koçaklamaları arasındadır.
* Şiirlerinde Avşar Türkmenlerinin mücadele içinde geçen hayatlarını anlatmıştır.

Bayburtlu Zihnî

* İyi bir eğitim görmüştür.
* Divan-ı Hümayun katipliği yapmıştır.
* Hem heceyi hem aruzu kullanmıştır.
* Şiirlerinde farklı üsluplar kullanmıştır.
* Heceyle yazdığı şiirlerinde de genellikle ağır bir dil kullanmıştır.
* Şiirlerinde genelde memleket hasreti hakimdir.
* Hicivleri de vardır.
* Divanı ve Sergüzeştname isimli bir mesnevisi vardır.

Erzurumlu Emrah

* İyi bir eğitim almıştır.
* Gezgin bir şairdir.
* Tasavvuf şiirine ağırlık vermiş, şiirlerinde ağır bir dil kullanmıştır.
* Divan şairlerinden etkilenmiştir.
* En iyi şiirleri koşmaları ve semaileri arasındadır.

Everekli Seyranî

* Tekke şairleri arasında da adı anılmaktadır.
* Hem hece hem aruzla yazdığı şiirleri vardır.
* En iyi şiirleri koşma,semai,destan, nefes ve devriyeleri arasındadır.
* Sosyal olayları sert bir dille hicvetmiştir.

Âşık Şenlik

* Saz şiirinde Anadolu ve Azeri geleneklerini birleştirmiştir.
* Anadolu saz şiirinde ve hikaye sınıflandırma geleneğinde yenilikler yapmıştır.
* Badeli aşıklardandır.
* Muamma, koşma ve atışmalarda ustadır.
* İslamî kavramları,tamlama ve nükteleri şiirde ustaca kullanmıştır.
* Sümmani ile atışmaları ünlüdür.

Ruhsâtî

* Bektaşi tarikatına mensuptur.
* Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
* Tasavvufla ilgili ahlaki, didaktik manzumeleri ve koşmaları önemlidir.
* Şiirlerinde Orta Anadolu ağızlarını kullanmış, şiirlerini içli bir dille söylemiştir.
* Düzgün ve yeni kafiyeler kullanmıştır.

Kağızmanlı Hıfzî

* Medrese eğitimi görmüştür.
* Koşma,semai,destan türlerinde şiirler söylemiştir.
* Şiirlerinin en ünlüsü genç yaşta ölen amcasının kızı Ziyade için yazdığı ağıttır.
* Gerçekçi bir söyleyişi, yalın bir dili vardır.
* Şiirlerinde yaşadığı olayları ve tabiatı konu edinmiştir.

Bayburtlu Celâlî

* Medrese eğitimi görmüştür.
* Eşinin kundakta bir bebek bırakarak vefat etmesi üzerine söylediği ağıt ünlüdür.
* Destanları ve mizahi şiirleri önemlidir.
* Batakçı Destanı, Kalaust Destanı ünlü destanlarındandır.

Sümmanî

* Rivayete göre Bedahşan Emiri’nin kızı Gülperi’ye aşık olmuş ve onu aramak için uzun bir yolculuğa çıkmıştır. Kafkasya, Türkistan, Afganistan ve Hindistan’ı dolaşmıştır.
* Sümmani ve Gülperi için hala söylenen bir halk hikayesi vardır.
* Atışmaları ünlüdür.
* Hem hece hem aruzla şiirler söylemiştir.

20. yy

Âşık Veysel

* Cumhuriyet dönemi şairlerindendir.
* Yurdu gezip sazıyla şiirler söylemiştir.
* Köy enstitülerinde halk türküleri öğretmenliği yapmıştır.
* Didaktik şiirlerinin yanında doğa , özlem, aşk konulu şiirleri daha çok ilgi görmüştür.

Abdurrahim Karakoç

* Hece ölçüsünü ustalıkla kullanmıştır.
* Sosyal konuları, İslam’ı, gurbeti şiirleri işlemiştir.
* Serbest tarzda söylediği şiirler de vardır.
* Şiirlerinde halk diline ait kelime ve deyimler, şive taklitleri görülür.
* Taşlamaları da ünlüdür.

Şiir kitapları:
Hasan’a Mektuplar
El Kulakta
Vur Emri
Kan Yazısı
Suları Islatamadım
Beşinci Mevsim

Deneme:
Çobandan Mektuplar
Gökçekimi
Gerdanlık I,II,III
Parmak İzi
Yasaklı Rüyalar
Akıl Karaya Vurdu
Dosta Doğru

Şeref Taşlıova

* Binden fazla şiiri ve tasnif ettiği birçok halk hikayesi vardır.
* İki yüzden fazla makamı bilmektedir.
* Çeşitli festival ve yarışmalarda çok sayıda birinciliği vardır.
* UNESCO tarafından “yaşayan insan hazinesi” seçilmiştir.

Murat Çobanoğlu

* Kars’ta aşıklar kahvesi vardır.
* Babası, Kars’ın usta aşıklarından Gülistan’dır.
* Üç bine yakın şiiri ve ünlü aşıklarla atışmaları vardır.

Âşık Mahzunî Şerif

* Halk şairi ve bestecidir.
* Bektaşî kültürünün dünyaya tanıtılmasında önemli bir yeri vardır.

Âşık Feymani

* Adana’da çiftçilik yapmaktadır.
* Hem saz çalan hem de şiirler yazan bir halk şairidir.
* Tasavvuf şiirleri de yazmıştır.
* Ahu Gözlüm isimli şiir kitabı “Halk Şairleri Arası Eser Yarışması”nda mansiyon ödülü almıştır.

2018-09-03 Admin Admin

Taglar: Âşık Edebiyatı Temsilcileri

Edebiyat Ders Notları - İlginizi çekebilecek başlıklar
Beş Hececiler Beş Hececiler; Orhan Seyfi Orhon, Faruk Nafiz Çamlıbel, Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Diğer Sanatçıları Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Diğer Sanatçıları; Sabahattin Ali, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı), Sait Faik Abasıyanık, Oğuz Atay, Tarık Buğra, Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Memduh Şevket Esendal
Edebiyat Akımları Edebiyat Akımları; Hümanizm (İnsancılık), Klasisizm (Kuralcılık), Romantizm (Coşumculuk), Realizm (Gerçekçilik), Naturalizm (Doğalcılık), Parnasizm (Şiirde Gerçekçilik), Sembolizm (Simgecilik), Empresyonizm (İzlenimcilik), Ekspresyonizm
Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri; Mani, Düz ManiKesik Mani (Cinaslı Mani), Yedekli Mani (Artık mani), Türkü, Ninni, Ağıt
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri; Koşma, Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt, Koşma, Musammat Koşma, Yedekli Koşma, Ayaklı Koşma, Zincirbent Ayaklı Koşma, Koşma-Şarkı, Tecnis Koşma, Destan, Semai, Varsağı
Divan Edebiyatı Genel Özellikleri Arap, Fars edebiyatı örnek alınarak İslami unsurlarla şekillenen bir edebiyattır. Divan edebiyatının kaynakları: Kur’an, hadisler, kelam, fıkıh, peygamber hikayeleri, menkıbeler, tasavvuf, mitoloji, astronomi, musiki, tıp.