Beklenildiği, umulduğu gibi gerçekleşmemek, aksi olmak. Örn: Ya hesapları tersine dönüverir

1) istenildiği gibi gerçekleşmemek, iyi sonuç vermemek 2) bir işten veya bir durumdan hoşlanma

Bir şeye bütün varlığıyla bağlanmak, başka her şeyle ilgisini kesip tek şeyle aşırı öl

1) bir şeyle meşgul olmak, katkı sağlamak, yardımcı olmak. Örn: Ömür boyu hiçbir işin uc

Tkz. 1) çok sevmek. Örn: Deli oluyordu çocuklara, onlarsız edemiyordu. 2) çok sinirlenmek 3) d

Gerçekleşme olasılığı kalmamak. Örn: Artık karşı koyma ümidi suya düşmüştü, harp he

Ona öyle imiş gibi, o gözle bakmak. Örn: Ona düşman nazarıyla bakıyor.

Bir şeye aşırı ilgi göstermek, önemle bakıp korumak. Örn: Doğru, hakları vardı, koskoca

Ortalığı karışık, gürültülü duruma sokmak.

1) saklanılmak, bulunmaz olmak 2) nereye gittiği bilinmemek, kimseye sezdirmeden gitmek. Örn: Ni

Herhangi bir durumdan, davranıştan güç almak. Örn: Biraz da bu tanışıklıktan cesaret alara

Durumu bir kişi veya bir şeyin durumu ile karşılaştırıp yargıya varmak.

Söylediğini, istediğini, yaptırmak. Örn: Düğün sahipleri onlara söz geçiremediler. -M. Ş

Biri ötekinden özellik, yetenek vb. bakımından üstün olmak. Örn: Zaten yol boyunca hem lezze

Aykırı durumda olmak, karşıt olmak. Örn: Daha sonra o eÅŸsiz lidere ters düşmek bahtsızlıÄ

1) çelme ile yıkmaya çalışmak. Örn: Ders aralarında ittikleri, çelme taktıkları da olurdu

Aşırı derecede övmek. Örn: Kadın dergileri bizi göklere çıkarıyorlardı, bunu da hak etme

Ondan daha üstün bir düzeye yükselmek, ondan çok daha başarılı olmak. Örn: Enişte, delika

Bir işi yapabilme konusunda kendisine veya başkalarına güvenmek. Örn: Şimdi Murat dağlarınd

1) bir işi yaparken kendine veya başkalarına güvenmemek 2) beğenip seçememek. Örn: Kendi dey

Güvenmek, beğenmek. Örn: Bu genç çocukla bu üstü başı oldukça eski ihtiyar adamı gözü

Bir yere mal olmaktan çıkararak defterde bu durumu belirtmek.

İlgilenmemek, karışmamak. Örn: Ertesi sabah beni balığa çıkarken uyandırmayacaklardı. Bı

Kurşuna hedef olmak, kurşun değecek gibi olmak. Örn: Çatın arkadaşlar da atları çatın / K

Sağlamlığına güvenilen şeyleri yıpranacağını düşünmeden, esirgemeden, sakınmadan hoyra

1) çok özlemek. Örn: Ben dört sene onun hasretini çektim. -A. Gündüz. 2) mec. gereksinim duy

Önemini, değerini bilmek. Örn: Güneş yalnız dirileri ısıtır / Güneşin kıymetini bil -O.

UÄŸruna ızdırap veya büyük üzüntü, sıkıntı çekmek, zarara girmek, ölmek. Örn: ÜçümÃ

1) bir kişi veya şeyi sonuna kadar sömürmek. Örn: Onlar öyledir, adamın posasını çıkarı

birinin veya bir şeyin hatırına veya varlığına değer verildiği için anlamında kullanılan

Uzun süre görmemek, varlığına hasret kalmak. Örn: İnsanlar Tanrı rahmeti olan yağmurun yü

Argo 1) iÅŸi, durumu berbat olmak 2) bir kimse veya bir ÅŸey ortadan kaybolmak.

1) herhangi birinin kanısınca. Örn: Bana kalırsa siz yanılıyorsunuz. 2) elinden gelse, elinde

Ayrımsız, farksız. Örn: Bu heriften bıktım. Macit'ten kalır yeri yok. -N. Hikmet.

Ä°sim kelimesi asıl isimlerden gayrı, sırasına göre sıfat, zamir, sayı gibi baÅŸka söz bölÃ

Geniz sesi vermiyen açımk.

1. Komşu bir sesin etkisiyle bir açınığın ses, daha doğrusu, renk değiştirmesi. "O bir' dey

Aşağı halkın kullandığı ağız.

Fiildeki anlamın tam olarak anlaşılabilmesi için cümle içinde bulunması mutlaka gerekli bulun

Kalpte kulakçıkların aşırı derecede çalışması. Her iki durum da aşırı kulakçık çalı

Bebeklere bir şey söylerken kullanılan dil.

Çok etkilemek. Örn: Yalnızlık canıma kâr etti, bilmem neylesem. -Ruhi.

Ölümü göze alacak kadar sıkıntı içinde olmak. Örn: Artık doğrusu bendeniz canımdan bık

Çin gramerinde fiil niteliğinde olan kelimetere denir. bk. Ölü veya edilgen kelime.

Bir açınığı söylemeğe başlarken yapılan vurgu.

Hlk. kesin, ters ve karşısındakinin beklemediÄŸi bir karşılık vermek. Örn: Usta hemen cevabÄ

Dilin üst ortasının abanmasıyla çıkan abanık.

Dilin ardının veya kök kısmının abanmasıyla çıkan abanık.

Dili ve hele sözlü dili her bakımdan inceliyen bilim. bk. Karşılaştırmalı, Tarihsel, Duralı

Bir dilin gereçlerini meydana getiren deyi işaretleri ve araçları.

Bir dilde açık şeklin gösterdiği genel yönelme. Buna dilin kuruluşu veya kuruluş kalıbı (S

1) küçük veya büyük abdestini donuna etmek 2) mec. çok korkmak.

Dudakların birbirine veya dişlere abanıp açılmasıyla çıkan abanık: b, p, m, f, v.

Büyük bir karamsarlık ve umutsuzluk içinde olmak.

Durup dinlenmeden sürekli çalışmayı anlatan bir söz. Örn: Gayri bana dur durak yok... Muhase

Bükünlü dillerde, gövdenin kısa derecesiyle yapılan şekillere denir.

Bükünlü dillerde, gövdenin tam derecesiyle yapılan şekillere denir.

Umduğunu alamadan dönmek. Örn: Nereyi arayıp taradılarsa elleri hemen hemen boş döndüler. -

Bir engel dolayısıyla hiçbir iş yapamaz duruma gelmek. Örn: Diplomatlarımıza, büyükelçili

El emeği ile güzel bir şey yapana söylenen iyi dilek sözü.

Bütün süresine aynı yükseklikte kalan sesin tonu.

1) çok sevinmek. Örn: İlk mektebe gittiği gün Gülsüm'ün sevincinden etekleri zil çalıyord

Bazı dillerin isim çekimlerinde yalnız iki hal vardır. Bunlardan biri özne olarak kullanılır

Kırık fragmentlerinin kas kontraksiyonları nedeniyle birbiri üzerine binerek veya longitudinal p

Kendini bilmeyecek veya bayılacak bir duruma gelmek. Örn: Ben biraz fenalık geçirdim de eczaned

Bir çok görevi olan isim hali.

Kişilere karşı gösterilmesi gereken saygı kurallarına uymak.

Tek bir sinir teli, tek bir kas teli ve tüm kalp kasının eşik değerden daha az şiddetteki uyar

İstediği, imrendiği şeyi elde edememek. Örn: Gazetenin yayını kesildi çaresiz İzmir'e dön

her durumuyla birine çok benziyor anlamında kullanılan bir söz.

Hapsetmek. Örn: Bundan da başka yarın bunu tutar, içeri tıkabilirdi. -M. Ş. Esendal.

1) birkaç söz söylemek. Örn: O, keyfini etsin karşılaÅŸtığı bir ahbapla iki çift lakırtÄ

Bir şeyin dışında kalınarak onunla ilişiklik bulunulmadığını gösteren sıfat. Yatısız o

1) zihni yoran sorunlardan uzak kalmak 2) sessiz, sakin kalmak. Örn: Bir dakika kafamı dinleyip b

Öfkelenmek. Örn: Kan başına çıkarmış zavallının ve hep bağırmak, bağırmak istermiş.

Alışılmış sözdizimi ( AÇIK veya DIŞ SÖZDİZİ-Mİ, S. extérieure ) kuralları dışında o

İçinden çıkılmaz bir duruma düşmek, ele geçmek. Örn: Onlar beni kapana koyacaklarını san

İstenilen şeye ulaşma imkânı verilmemek.

İki hareketli, yani yükselip alçalan ton.

Roma tiyatro yapısında seyircilerin oturduğu bölüm. bk. teyatron.

İmrenerek bakmak. Örn: Derin bir hayranlıkla gözlerini kıza kaptırmış, kedi ciğere bakar g

Kelime kökündeki açınık.

İfade edilen şeyin düşünce tarafını belirten cümle vurgusu.

Gelen budur veya "İyi olan budur" sözlerinde GRAMATİKAL HABER (Attribut grammatical) "bu" zamiri

Fırsat bulamamak. Örn: Bu beladan kurtulabilmek için bir çare düşünmeye meydan kalmadan Ali,

1) savunduğu şeyden vazgeçmek. Örn: Çok güzel görünen bir şey var ki o da iki tarafın da

1) güç soluk alacak duruma gelmek veya soluÄŸu büsbütün durmak. Örn: Nefesi daralıyor, yüzÃ

Çıkışı epeyce uzun sürdüğü sezilen sesin vurgusu.

Çin gramerinde isim niteliğinde olan kelimelere denir. bk. Canlı veya etken kelime.

Dilin ön damağa abanmasıyla çıkan abanık.

Türlü diyeleklerin kaynaşmasıyla meydana gelen kamu dili.

Söylenirken ses kirişlerinde titreşme yapan abanak, ki ötedenberi "yumuşak" dediğimizdir: h, c

Söylenirken ses kirişlerinde titreşim yapmıyan abanık, ki ötedenberi "sert" dediğimizdir: p,

Ne olursa olsun, her hâlde, bu durumda. Örn: Öyle veya böyle, bir amatör, bir heveskâr işte.

Sakalını tıraş etmeyip büyütmek. Örn: Yaşıtlarının hemen hepsi sakal koyuverdi. -Y. Z. O

Esas mastarındaki anlamdan başka anlamı olmıyan kip: Geldi, geliyor ( YALIN ZAMANLI SALT KİP )

İki açınığın yanyana gelmesi, ki ya süel gibi aynı kelimede veya ulu orta gibi iki kelime ar

Konuşulduğu sırada yapılmakta olan bir işi anlatmak üzere fiile verilen şekil: geliyorum ( Ge

Uzatılarak söylenilen bir açınığın ortasında yapılan vurgu.

Dillerin hangi ana dilden çıkıp ürediklerine bakılarak yapılan sınıflama.